وزارت صمت پیش‌تر اعلام کرده بود که شرکت‌هایی که قادر به واردات خودرو با قیمت ارزی پایین‌تر از سایر تأمین‌کنندگان هستند، مجاز به واردات خواهند بود. این شرکت‌ها موظف بودند مدارک لازم برای اخذ سهمیه واردات را تا ۲۹ دی ۱۴۰۳ ارائه دهند. با توجه به اینکه موعد مذکور گذشته، احتمالاً در آینده موعد جدیدی برای تحویل مدارک از سوی وزارت صمت اعلام خواهد شد. این سیاست با هدف کاهش هزینه‌های ارزی و تنظیم بازار اجرایی می‌شود. در ادامه، مدارک لازم برای واردات خودرو و نکات مهم درباره نحوه واردات خودرو توسط افراد عادی و شرکت‌ها بررسی شده است.

ضوابط و شرایط واردات خودرو شخصی دست دوم و نو 

در تاریخ دوم بهمن ماه ۱۴۰۳، شرایط واردات خودرو برای اشخاص حقیقی منتشر شد. بر اساس این ضوابط، در صورتی که به دنبال واردات خودرو برای مصرف شخصی هستید، ثبت سفارش خودرو فقط با ارائه کد ملی و بدون نیاز به کارت بازرگانی امکان‌پذیر است. هر فرد می‌تواند تا پایان سال ۱۴۰۳، تنها یک بار و برای واردات یک دستگاه خودرو اقدام کند.

ایرانیان مقیم خارج از کشور مجاز به واردات یک دستگاه خودرو در هر سال هستند. به احتمال زیاد این رویه برای ایرانیان داخل کشور نیز به همین شکل اعمال خواهد شد و واردات سالانه یک دستگاه خودرو برای آن‌ها نیز مجاز خواهد بود.

شرایط واردات خودرو به شرح زیر است:

1. مدل خودرو: خودروهای وارداتی باید مدل سال ۲۰۲۱ یا پس از آن باشند و واردات خودرو دست دوم و نو در صورتی که مدل ۲۰۲۰ یا قبل از آن باشد، مجاز نیست.
2. عدم امکان واردات همه خودروها: این طرح مختص خودروهای برقی و هیبریدی است و خودروهای تمام بنزینی و گازوئیلی امکان واردات ندارند.
3. محدودیت قیمت: سقف ارزش خودروهای کارکرده ۲۰ هزار یورو و سقف ارزش خودروهای نو ۴۰ هزار یورو تعیین شده است. این سقف قیمتی امکان خرید انواع مختلفی از خودروها را فراهم خواهد کرد.
4. محدودیت مدل برای خودروهای نو: واردات خودروهای نو فقط برای مدل‌های ۲۰۲۴ و پس از آن مجاز است. حتی اگر خودروهای صفر کیلومتر مدل‌های پایین‌تر در دسترس باشند، واردات آن‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود.

همچنین نحوه محاسبه تعرفه گمرکی خودرو به شرح زیر هستند:

• تعرفه خودروهای کارکرده: تعرفه واردات خودروهای کارکرده معادل ۶۰ درصد تعرفه خودروهای نو مشابه است، نه ۶۰ درصد قیمت خودروی کارکرده. به‌عنوان مثال، اگر تعرفه واردات یک خودروی نو ۵۰ درصد باشد، تعرفه واردات همان خودرو به صورت کارکرده ۳۰ درصد خواهد بود (۶۰ درصد از ۵۰ درصد).
• نوع خودرو و تعرفه: تعرفه واردات بسته به نوع خودرو (برقی، هیبریدی) و حجم موتور متفاوت خواهد بود.

نمایندگی رسمی: واردات خودروهای نو و کارکرده تنها در صورتی امکان‌پذیر است که برند مورد نظر، نمایندگی رسمی و خدمات پس از فروش در ایران داشته باشد. به‌عنوان مثال، خودروهای برندهایی چون بنز، بی‌ام‌و، آئودی، هیوندای، کیا، هوندا و میتسوبیشی که نمایندگی در ایران دارند، قابل وارد کردن هستند. اما خودروهای برندهایی مانند آکورا (برند لوکس هوندا) یا رنجروور که نمایندگی رسمی در ایران ندارند، واردات آن‌ها مجاز نخواهد بود. منظور از نمایندگی، مراکز تعمیرات مجاز مورد تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت است.

تأمین ارز: تامین ارز مورد نیاز برای واردات خودرو از طریق سیستم بانکی و ارز مبادله‌ای خواهد بود. در عین حال، واردات خودرو برای ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌تواند از ارز شخصی با منشأ خارجی باشد.

برای واردات خودرو با کد ملی به کجا مراجعه کنیم؟

ابهامات و نگرانی‌ها در خصوص طرح واردات خودرو با کد ملی

با توجه به بخشنامه جدید واردات خودرو، سوالاتی در خصوص نحوه اجرای قوانین و مقررات جدید مطرح شده است. یکی از این سوالات، چگونگی تطبیق گواهی اسقاط برای شماره‌گذاری خودروهای وارداتی است. طبق قانون، واردکنندگان خودروهای کارکرده باید گواهی اسقاط خودروی فرسوده ارائه دهند یا مبلغی را برای خرید این گواهی پرداخت کنند.

در حال حاضر، طریقه اجرای دقیق این قانون برای واردات خودرو با کد ملی هنوز مشخص نیست. در گذشته، واردکنندگان به طور مستقیم خودروهای فرسوده را خریداری و به مراکز اسقاط تحویل می‌دادند، اما برای واردات خودرو با کد ملی، این فرایند ممکن است تغییر کند. در ادامه برخی از ابهامات این طرح را بررسی می‌کنیم:

• افزایش قیمت خودروهای کارکرده: برخی بر این باورند که واردات محدود خودروهای کارکرده به کشورهای همسایه از جمله امارات، تاثیر چشمگیری بر بازار ایران نخواهد داشت. تعداد خودروهایی که از این طریق وارد می‌شوند، آنقدر زیاد نیست که موجب کمبود یا افزایش قیمت در این کشورها شود.
• احتمال رواج اجاره شناسنامه و کارت ملی: شایعاتی در مورد احتمال رواج اجاره شناسنامه و کارت ملی برای دور زدن قانون و واردات بیشتر از یک خودرو به گوش می‌رسد، اما با توجه به هزینه بالای گواهی اسقاط (حدود ۸۰ میلیون تومان) و شرایط قانونی، احتمال وقوع چنین رخدادی زیاد به نظر نمی‌رسد.
• سقف قیمت خودروهای کارکرده: کارشناسان اعلام کرده‌اند که سقف ۲۰ هزار یورو به قیمت خود خودرو مربوط می‌شود و ارزیاب‌های گمرک با استفاده از منابع معتبر بین‌المللی قیمت‌ها را تعیین خواهند کرد.
• میزان واردات خودرو: حجم واردات خودروهای کارکرده، که بین ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار دستگاه تخمین زده می‌شود، بر بازار خودرو تأثیر قابل توجهی نخواهد گذاشت.

مدارک لازم برای واردات خودرو توسط شرکت‌ها

• اسناد اموال غیرمنقول: ارائه کپی برابر اصل اسناد مالکیت دفتر مرکزی، تعمیرگاه‌های مرکزی و سایر اموال غیرمنقول متعلق به شرکت، سهامداران اصلی یا اعضای هیئت مدیره.
• صورت‌های مالی حسابرسی‌شده: ارائه گزارش حسابرسی‌شده مالی شرکت مربوط به آخرین سال مالی برای ارزیابی وضعیت مالی و توانمندی شرکت
• گزارش اعتبارسنجی: تهیه و ارائه گزارش کامل اعتبارسنجی از شرکت‌های مورد تأیید بانک مرکزی برای بررسی توان مالی و اعتباری شرکت
• سرمایه ثبتی شرکت: ارائه نسخه رسمی از آخرین تغییرات سرمایه ثبتی شرکت، به‌روزرسانی‌شده در روزنامه رسمی
• گواهی مفاصاحساب مالیاتی (اختیاری): ارائه آخرین گواهی مفاصاحساب مالیاتی شرکت به‌عنوان مدرکی دال بر تسویه حساب مالیاتی با سازمان امور مالیاتی کشور
• نمایندگی‌های خدمات پس از فروش: ارائه فهرست کامل نمایندگی‌های خدمات پس از فروش به همراه نسخه رسمی قراردادهای منعقدشده با هر نمایندگی
• سرمایه‌گذاری در آموزش کادر خدماتی: ارائه مستندات و برنامه‌های مرتبط با آموزش و توانمندسازی کادر خدمات پس از فروش
• سوابق واردات از سال ۱۴۰۰ به بعد: ارائه مستندات مربوط به واردات خودرو از سال ۱۴۰۰، شامل جزئیات خودروهای واردشده و کشورهای مبدأ
• برنامه تولید و افزایش عمق ساخت داخل: ارائه برنامه‌های شرکت در زمینه تولید داخلی و افزایش سهم مشارکت در زنجیره تولید داخل کشور

مدیر طرح واردات خودروی وزارت صمت پیش‌تر در نامه‌ای به شرکت‌های واردکننده خودرو اعلام کرده بود که متقاضیان واردات موظف بودند مدارک لازم برای اخذ سهمیه واردات را حداکثر تا پایان وقت اداری روز شنبه، ۲۹ دی ۱۴۰۳ ارسال کنند. وی تأکید کرده بود که در آینده نزدیک، تنها به شرکت‌هایی مجوز واردات داده می‌شود که خودروها را با قیمت ارزی پایین‌تری نسبت به سایر تأمین‌کنندگان وارد کنند. این اقدام با هدف ایجاد رقابت، تنظیم بازار و کاهش هزینه‌های ارزی در نظر گرفته شده بود.

مهدی ضیغمی، مدیر طرح واردات خودرو وزارت صمت، پیش‌تر از سیاست دولت مبنی بر اعطای مجوز واردات به گروه‌های خاص خبر داده و تصریح کرده بود که تنها شرکت‌هایی که بتوانند خودرو را از منابع با قیمت ارزی کمتر تأمین کنند، از ارز دولتی بهره‌مند خواهند شد تا بازار خودرو کشور متعادل‌تر شود.

شرایط واردات خودرو برای افراد مقیم خارج

مجلس شورای اسلامی شرط داشتن کارت اقامت را برای واردات خودرو توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور تصویب کرد. طبق اصلاحات بند (ر) تبصره یک ماده واحده لایحه بودجه ۱۴۰۴، واردات خودرو توسط این گروه، برای هر فرد در سال ۱۴۰۴ به یک خودرو محدود شده است و واردات باید بدون انتقال ارز و از محل ارز در اختیار، با نرخ ۶۰ درصد حقوق ورودی انجام شود. همچنین، دولت موظف شده است مجوزهای واردات خودرو را از طریق روش‌های رقابتی واگذار کند. بانک مرکزی نیز مکلف است بخشی از منابع ارزی خود را برای واردات خودروهای نو و کارکرده (حداکثر پنج سال ساخت) تخصیص دهد و گزارش عملکرد آن را هر سه ماه به کمیسیون‌های مربوطه مجلس ارائه کند.

آیین‌نامه اجرایی این بند شامل جزئیات مربوط به ثبت درخواست، سازوکار واگذاری مجوزها، تشخیص منشأ ارز و تأیید آن توسط مراجع ذی‌صلاح خواهد بود و باید توسط هیأت‌وزیران تصویب شود. این مصوبات با هدف تنظیم بازار خودرو، شفافیت در فرایند واردات، و افزایش کارایی سیستم تخصیص ارز انجام شده است. همچنین، اصلاحات دیگری در بخش‌های مرتبط با عوارض آزادراه‌ها، حمایت از الکترونیکی‌سازی و مالیات‌بردرآمد حاصل از وجوه بازار سرمایه نیز به تصویب رسید.